X Konferencja w Lusowie, 2024 rok

X Konferencja z cyklu
Delimitacja i demarkacja granic Odrodzonej Rzeczpospolitej. Znaki graniczne na ziemiach polskich.
Muzeum Powstańców Wielkopolskich w Lusowie 29.06.2024 r.

W dniu 29 czerwca 2024 roku spotkaliśmy się na kolejnej – X Konferencji w Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Józefa Dowbora Muśnickiego w Lusowie. Współorganizatorami tej konferencji oprócz gospodarza miejsca, czyli Muzeum była Główna Komisja Historii i Tradycji oraz Oddział Wielkopolski Stowarzyszenia Geodetów Polskich.
W związku ze 105. rocznicą podpisania Traktatu Wersalskiego omawiano procesy kształtowania się granic  historycznych Polski i Wielkopolski oraz przebieg tych granic po 1919 r. na rzekach Warcie i Noteci.

Uczestnicy Konferencji uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego 15 czerwca b r. Prof. dr hab.inż. Janusza Mariana  Gołaskiego. Pan Profesor spoczął 25 czerwca na cmentarzu parafialnym w Wierzenicy obok zmarłej w 2022 roku Małżonki dr Krystyny Górskiej-Gołaskiej.

Jako członek Stowarzyszenia Geodetów Polskich  od 1956 roku Pan Profesor wielokrotnie uczestniczył w obradach konferencji współorganizowanych przez Stowarzyszenie , w tym także konferencji w Lusowie  przekazując uwagi na temat prac delimitacyjnych oraz losów wykonawców tych prac. Prof. dr hab. J. Gołaski był też pomysłodawcą organizowanych od 2006 roku seminariów z cyklu „Rozwój obszarów wiejskich” w Szreniawie. Za działalność na rzecz SGP prof. dr hab. J. Gołaski został odznaczony srebrną (1984), złotą (1989) oraz diamentową (2015) honorową odznaką SGP. W 2017 r. otrzymał tytuł Honorowego Seniora SGP.  Prof. J. Gołaski otrzymał też srebrną honorową odznaką NOT (1993) ,a   w2019 r. Pan Profesor otrzymał Medal 100- lecia SGP.

Życiorys naukowy Pana Profesora przedstawiła dr inż. Maria Jankowska – emerytowany nauczyciel akademicki UP, Kierownik Katedry Geodezji UP w latach 2000-2003 , a następnie Kierownik Zakładu Geodezji i Kartografii Środowiska w latach 1.10 2003 – 30.09.2009. Pełna treść życiorysu jest dostępna w sekcji In Memoriam. 

Mgr inż. Hanna Mierzwiak -Geodeta Wojewódzki ,Dyrektor Biura Geodety Wojewódzkiego
w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego przedstawiła portal „Śladami dziejów Wielkopolski” prezentujący wybrane wydarzenia związane z Powstaniem Wielkopolskim .

Portal jest częścią Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW). System ten, oparty na platformie mapowej pozwala na nieodpłatne przeglądanie, wyszukiwanie, analizowanie, pobieranie i wizualizowanie różnych danych przestrzennych. Portal  „Śladami dziejów Wielkopolski” prezentujący tematykę powstańczą otrzymał Główną Nagrodę w konkursie Internetowa Mapa Roku im. Krzysztofa Buczkowskiego organizowanym pod patronatem Głównego Geodety Kraju przez Stowarzyszenie Kartografów Polskich. Przewiduje się dalszy rozwój tematyki geohistorycznej w portalu przy współpracy i wykorzystaniu tematyki poruszanej  m.in. na konferencjach w Muzeum w Lusowie. Wieloletni Prezes, a obecnie Wiceprezes  OWSGP mgr inż. Waldemar Sztukiewicz za inspirację i pomoc w tworzeniu portalu otrzymał piękne opracowanie „Atlas Rzeczypospolitej Polskiej”.

Do tematyki historycznej nawiązał również działacz Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego Norbert Kulpa prezentujący  kształtowanie się granic Polski jak i Wielkopolski na przestrzeni wieków tj. od powstania państwa  do chwili obecnej.

Natomiast pracownik Muzeum Maciej Elantkowski omówił na przykładach wstępne badania miejsc pochówku niemieckich uczestników walk z  powstańcami wielkopolskimi. Prace w tym kierunku oprócz lokalizacji miejsc, pozwalają również na  rozszerzanie informacji o osobach biorących udział  w walkach. W oparciu o te informacje można również uściślić posiadane dane o przebiegu powstania    w ocenie strony niemieckiej.

Geodeci Waldemar Sztukiewicz i Roman Wisła omówili delimitację i demarkację zachodnich granic Odrodzonej Rzeczpospolitej po I wojnie światowej . Zagadnienia te zaprezentowano na przykładach prac geodezyjnych oraz oznaczania i stabilizacji przebiegu granic na rzece Noteć w powiecie czarnkowskim. Szczegółowo omówiono zastosowanie metod pomiarowych i dokumentowanie wyników prac związanych z lokalizacją urządzeń infrastrukturalnych na rzece jak i samym przebiegiem granic wzdłuż cieków wodnych i na lądzie. Stwierdzono, że w oparciu o katastralne dokumenty pomiarowe należałoby zaktualizować dane o urządzeniach  infrastruktury rzecznej, dokonać porównania z obecnym stanem oraz ustalić położenie lub dokonać wznowienia dawnych państwowych znaków granicznych.
Historyczne znaki graniczne na byłej granicy państwowej powinny być objęte ochroną i zabezpieczone przed usunięciem lub zniszczeniem.

W konferencji pokojowej w Paryżu rozpoczętej 18 stycznia 1919 r. uczestniczyli przedstawiciele państw sprzymierzonych i stowarzyszonych . Obrady zakończyły się podpisaniem  traktatu pokojowego przez państwa zwycięskiej koalicji z Niemcami. Traktat Wersalski kończył I wojnę światową i ustalał nowy porządek polityczny mający zapewnić Europie pokój. Jednym z ważnych ustaleń traktatu było umiędzynarodowienie rzek tak aby stały się one dostępne dla statków i obywateli wszystkich państw. Na straży wolności żeglugi miały stać międzynarodowe komisje, w skład których mieli wchodzić przedstawiciele nie tylko państw nadrzecznych, czyli leżących nad rzekami, ale i przedstawiciele państw postronnych (bez dostępu do rzek). Zasada wolności żeglugi na międzynarodowych rzekach miała być powszechną zasadą prawnie obowiązującą w Konwencji opracowanej przez Ligę Narodów. Umiędzynarodowieniu rzek sprzeciwiały się państwa nadrzeczne, w tym Polska. Oddanie swoich odcinków rzek międzynarodowej żegludze państwa te traktowały jako naruszenie własnej suwerenności narodowej. Wszystkie te problemy oraz skuteczny opór Polski dla umiędzynarodowienia rzek Warty i Noteci w II Rzeczypospolitej omówił Waldemar Sztukiewicz. Scharakteryzował również aktualny stan żeglugi na tych rzekach, które dzisiaj stanowią część Międzynarodowej Drogi Wodnej (E 70) . Droga ta łączy Europę Zachodnią, od Antwerpii i Rotterdamu przez Berliński Węzeł Dróg Wodnych, Północną Polskę z rejonem Kaliningradu oraz systemem dróg wodnych Niemna do Kłajpedy. Rejs na Noteci urozmaica 14 śluz, a wiele z nich ma ponad stuletnią historię. Unikatowym obiektem jest śluza w Krostkowie, która posiada jedyną ziemno-faszynową konstrukcję w Polsce. Wielkopolski odcinek Noteci stanowi również fragment dobrze zagospodarowanego szlaku żeglugowego  zwanego Wielką Pętlą Wielkopolski.

W związku z ogólną sytuacją polityczno-społeczną zagadnienia związane z tematyką konferencji okazały się bardzo aktualne i warte szerszego oraz bardziej szczegółowego rozpatrzenia.

Po zakończeniu obrad wykonano pamiątkowe zdjęcie uczestników Konferencji  przed Muzeum.

Uczestnicy Konferencji udali się następnie na cmentarz parafialny aby zapalić znicze w miejscu pochówku Generała J. Dowbór -Muśnickiego i Jego Córek, a także Państwa Anny i  Józefa Grajków.