Prof. dr hab. inż. Janusz Gołaski (1929-2024)

Prof. dr hab. inż. Janusz Marian Gołaski urodził się 16 sierpnia 1929 roku w Siekierkach Wielkich w powiecie średzkim w rodzinie Leona – rządcy majątków ziemskich w Wielkopolsce i Zofii z Dzieciuchowiczów. Po maturze, w latach 1950–1956 studiował na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, specjalizując się na kursie magisterskim w kartografii. Po ukończeniu studiów pracował w Poznaniu kolejno: w Państwowym Przedsiębiorstwie Fotogrametrycznym na stanowiskach redaktora nazw na mapach topograficznych i starszego topografa, a potem inżyniera geodety w Biurze Geodezji i Urządzeń Terenów Rolnych.

Podstawową działalność naukową od kwietnia 1963 roku aż do przejścia na emeryturę (w grudniu 1999 r.) prof. Janusz Gołaski prowadził w Katedrze Geodezji oraz w Zakładzie Geodezji i Kartografii Środowiska Akademii Rolniczej – obecnie w Pracowni Geodezji Katedry Gleboznawstwa, Rekultywacji i Geodezji Wydziału Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Był zatrudniony na stanowiskach starszego asystenta, adiunkta (od 1964 r.), docenta (od 1973 r.), profesora nadzwyczajnego (od 1988 r.). Stanowisko profesora zwyczajnego uzyskał w 1995 roku.  Stopień doktora nauk technicznych prof. dr hab. inż. Janusz Gołaski uzyskał na podstawie rozprawy „Toponomastyka kartograficzna. Podstawy teoretyczne. Metodyka polowych prac nazewniczych” na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej w 1964 roku. Rozprawa doktorska została opublikowana pt. „Opracowanie nazw na mapach wielkoskalowych: toponomastyka kartograficzna: podstawy teoretyczne, metodyka polowych prac nazewniczych”, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa 1967.

Stopień doktora habilitowanego uzyskał tamże sześć lat później, przedstawiając monografię „Kształtowanie się mapy wsi w Polsce do końca XVIII w.: studia nad genezą wielkoskalowej informacji kartograficznej”, Seria Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, t. 60, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław1969. Rozprawa ta została zaliczona do najważniejszych opracowań z teorii kartografii w okresie powojennym. W 1988 r. otrzymał tytuł naukowy profesora.

W pracy naukowej prof. Janusz Gołaski zajmował się teorią mapy, metodami badania zmian środowiska na podstawie dawnych map i opisów topograficznych, historią geodezji i kartografii oraz ustalaniem nazw obiektów fizjograficznych na mapach. Podstawy jego warsztatu naukowego kształtowały się pod wpływem filozofii analitycznej i strukturalizmu. W pracach starał się łączyć rozważania teoretyczne z wnioskami praktycznymi, a wyniki publikował w postaci monografii i artykułów, przedstawiał  je na międzynarodowych oraz krajowych konferencjach kartograficznych i onomastycznych.

Prowadził wykłady i ćwiczenia oraz ćwiczenia terenowe na macierzystym ówczesnym Wydziale Melioracji Wodnych, na Wydziale Leśnym oraz na Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej w Poznaniu. Obecnie są to: Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej, Wydział Leśny i Technologii Drewna oraz Wydział Rolnictwa ,Ogrodnictwa i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Prof. dr hab. Janusz Gołaski był promotorem pięciu rozpraw doktorskich: Z. Bąkowskiego (1978), M. Jankowskiej (1984), U. Kosteckiej ( 1989), E. Wyczałek (1996) i A. Oliskiewicz – Krzywickiej (2003) oraz promotorem 22 prac magisterskich, a także recenzentem licznych prac  doktorskich, magisterskich oraz dorobku naukowego. Był recenzentem dbającym o jasne definicje pojęć ,   logikę wypowiedzi, i poprawność językową.

Należał do osób  bardzo konsekwentnie realizujących  swoje plany. Opracowanie w latach 1980-2006  pięciu tomów Atlasu rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w okresie 1790-1960 to efekt wręcz benedyktyńskiej pracy. Podobnie pracochłonne było Zebranie nazw miejscowych byłego województwa poznańskiego z pomocą miejscowego społeczeństwa.

Pan Profesor był osobą skromną, taktowną i zawsze życzliwą o wielkiej kulturze osobistej, opanowany, konkretny. Nie stwarzał barier . Poświęcał swój czas na wyjaśnianie wątpliwości w rozmowach bezpośrednich i telefonicznych. Pan Prof.  chronił swoją prywatność. Mimo wielu osobistych problemów nie przekazywał informacji o dolegliwościach   swoich i członków swojej rodziny. Nie tracił czasu na błahe rozmowy. Rzadko chwalił. Uwagi krytyczne przekazywał delikatnie.  Znajdował czas na działalność naukową, dydaktyczną i stowarzyszeniową.

Wspomnienie o Prof. Januszu Gołaskim zawierające  szczegółowe omówienie działalności naukowej i stowarzyszeniowej ukaże się w „Przeglądzie Geodezyjnym „